Талдысай қонысы – Жезқазған-Ұлытау таулы-металлургия орталығындағы ежелгі ескерткіш
DOI:
https://doi.org/10.69567/3007-0236.2024.1.6.18Кілт сөздер:
Жезқазған-Ұлытау таулы металлургия орталығы, тұрғын үй-өндірістік кешені, металл өндірісі, металл өңдеу, мыс қорыту құралдары, руда, шлак, легирлеу (құю)Аңдатпа
Мақалада кейінгі қолда дәуірі кезеңіндегі металлургия мәселелері қарастырылған. Жаратылыстанудың ғылыми зерттеулерін пайдалана отырып, рудадан мыс алудан бастап, мыс пен мыс қоспаларынан алуан түрлі күрделі өнім өндіруге дейінгі технологиялық процесті толық қалпына келтіруге мүмкіндік туды. Талдысай қонысында рудадан мыс қорыту, бұйым жасау, өңдеу секілді металл өндірісінің әрбір сатысы түгелге жуық бар. Ежелгі технологиядан бұл да жақсы мәлімет береді. Металл өңдеу, ұстахана жұмыстары, мыс құю, ол үшін үшін тастан қалып пен ыдыс жасау – бәрі де металлургия өндірісінің соңғы сатылары саналады.
Әдебиеттер тізімі
Berdenov, S.A. 1998. Kazahstanskaya gorno-metallurgicheskaya oblast' [Qazaqstan mining and metallurgical region]. In: Samashev, Z. (ed.). Voprosy arheologii Kazakhstana [Questions of archeology of Qazaqstan]. Issue 2, Almaty; Moscow: Gylym, 180–190 (in Russian).
Brovender, Y.M. 2013. Opyt ehksperimental'nyh issledovanij po vyplavke medi iz rud Kartamyshskogo rudoproyavleniya Donbassa [Experience of experimental studies on the smelting of copper from the ores of the Kartamysh ore formation of Donbass]. In: Ehksperimental'naya arheologiya. Vzglyad v XXI vek [Experimental Archeology. A glance at the XXI century]. Ul'yanovsk, 127–151 (in Russian).
Valukinsky, N.V. 1948. Drevnee proizvodstvo medi v rajone Dzhezkazgana [Ancient copper production in the Dzhezkazgan region]. In: Izvestija Akademii nauk Kazahskoj SSR. Serija arheologicheskaja [News of the Academy of Sciences of the Qazaq SSR. Archaeological series]. Issue 1, 33–39 (in Russian).
Grigor'ev, S.A. 2000. Metallurgicheskoe proizvodstvo na Yuzhnom Urale v ehpohu srednej bronzy [Metallurgical production in the Southern Urals in the Middle Bronze Age]. In: Drevnyaya istoriya Yuzhnogo Zaural'ya. Kamennyj vek. Ehpoha bronzy [Ancient History of the Southern Trans-Urals. Stone Age. The Bronze Age]. Chelyabinsk: South Ural State University Publishing House, 444–531 (in Russian).
Ermolaeva, A.S. 2016. Pertovsko-nutrtajskie zhilishcha-masterskie na poselenii Taldysaj [Petrov-Nurtay dwellings-workshops on the settlement Taldysay]. In: Bajtanaev, B.A. (ed.). Aktual'nye problemy arheologii Evrazii [Actual problems of archeology of Eurasia]. Almaty: Margulan Institute of Archaeology, 126–141 (in Russian).
Ermolaeva, A.S., Erzhanova, A.E., Dubyagina, E.V. 2017. Teplotehnicheskie sooruzhenija nazemnogo tipa na poselenii Taldysaj [Thermal engineering facilities of the land type in the settlement of Taldysay]. In: Nauchno-tehnicheskij progress: aktual'nye i perspektivnye napravlenija budushhego [Scientific and technological progress: current and promising directions for the future]. Vol. I. Kemerovo: West Siberian Scientific Center, 22–38 (in Russian).
Kadyrbaev, M.K. 1983. Shestiletnie raboty na Atasu [Six-year works on Atasu]. In: Merpert, N.Ya., Zdanovich, G.B. (ed.). Bronzovyj vek stepnoj polosy Uralo-Irtyshskogo mezhdurech'ja [Bronze Age of the steppe strip of the Ural-Irtysh interfluves]. Chelyabinsk: Bashkir State University, 134–142 (in Russian).
Kadyrbaev, M.K., Kurmankulov, Zh. 1992. Kul'tura drevnih skotovodov i metallurgov Sary-Arki (po materialam Severnoj Betpak-Daly) [Culture of ancient pastoralists and metallurgists of Sary-Arka (based on materials from Northern Betpak-Dala)]. Alma-Ata: Galym (in Russian).
Margulan, A.H. 2001. Saryarka. Gornoe delo i metallurgiya v ehpohu bronzy. Dzhezkazgan – drevnij i srednevekovyj metallurgicheskij centr (gorodishche Milykuduk) [Saryarka. Mining and metallurgy in the Bronze Age. Dzhezkazgan is an ancient and medieval metallurgical center (the settlement of Milikuduk)]. Vol. 2. Almaty: Dajk-Press (in Russian).
Rusanov, I.A. 2013. Prilozhenie 2. Jeksperimental'noe modelirovanie metallurgicheskih pechej [Appendix 2. Experimental modeling of metallurgical furnaces]. In: Artyukhova, O.A., Kurmankulov, Zh., Ermolaeva, A.S., Erzhanova, A.E. Kompleks pamjatnikov v urochishhe Taldasaj [Complex of monuments in the Taldasay tract]. Vol. 1. Almaty: Margulan Institute of Archaeology, 364–368 (in Russian).
Rusanov, I.A., Ermolaeva, A.S. 2011. Metallurgiya medi na poselenii ehpohi bronzy Taldysaj (rekonstrukciya drevnego proizvodstva) [Metallurgy of copper in the settlement of the bronze exhalation Taldysai (reconstruction of ancient production)]. In: Arheologiya Kazahstana v ehpohu nezavisimosti: itogi, perspektivy [Archeology of Qazaqstan in the independence of the country: results, prospects]. Vol. 1. Almaty: Margulan Institute of Archaeology, 36–58 (in Russian).
Жүктеулер
Жарияланды
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2024 Антонина С. Ермолаева, Альбина Е. Ержанова, Екатерина В. Дубягина
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-Коммерциялық емес 4.0 халықаралық лицензиясы.
